ഷുക്കൂർ വക്കീൽ നല്ല തിരക്കിലായിരുന്നു. അദ്ദേഹം കോടതിയിലേക്കിറങ്ങാൻ ഒരുങ്ങുന്നു. ‘അതിങ്ങെടുക്ക്, ഓരോട് അത് വിളിച്ച് പറ’ എന്നിങ്ങനെയുള്ള ബഹളങ്ങൾക്കിടയിലാണ് വക്കീൽ സമയം പ്ലസ്സിനോട് സംസാരിച്ചത്. സിനിമയിൽ കേസ് തോറ്റ് ആരാധകശ്രദ്ധ പിടിച്ചുപറ്റിയെങ്കിലും ജീവിതത്തിൽ നല്ല തിരക്കുള്ള വക്കീലാണ്. തുല്യതയ്ക്ക് നിരക്കാത്ത വ്യവസ്ഥ ഇസ്ലാമിൽ നിലനിൽക്കുന്നതിനാലാണ് സ്പെഷ്യൽ മാര്യേജ് ആക്ട് പ്രകാരം വക്കീൽ വീണ്ടുമൊരു വിവാഹത്തിനൊരുങ്ങുന്നത്. നേരത്തെ വിവാഹിതരായവർക്ക് വേണ്ടുമൊരു വിവാഹ രജിസ്ട്രേഷൻ സാധ്യമാണോ എന്നതിനെക്കുറിച്ച് ഞാൻ സംശയം പ്രകടിപ്പിച്ചപ്പോൾ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു: “അതിന് തടസ്സങ്ങൾ ഒന്നുമില്ല. 1994 ഒക്ടോബർ ആറിനായിരുന്നു എന്റെ വിവാഹം. 1937-ലെ The Muslim Personal Law (Shariat) Application Act അഥവാ ശരീഅഃ പ്രകാരമാണ് ഇന്ത്യയിലെ മുസ്ലിമിന്റെ പിന്തുടര്ച്ചാ നിയമം. സ്പെഷ്യൽ മാര്യേജ് ആക്ട് പ്രകാരം വിവാഹം കാഴിച്ചവരെ മുസ്ലിം വ്യക്തിനിയമം ബാധിക്കുകയില്ല എന്ന സാധ്യതയെ ആണ് ഇതിലൂടെ ഞങ്ങൾ അഡ്രസ് ചെയ്യാൻ ഉദ്ദേശിക്കുന്നത്.”
വക്കീലിന്റെ ഭാര്യ ഡോ. ഷീന മുസ്ലിം ഫാമിലി ലോയിൽ പിഎച്ച്ഡി ചെയ്ത വ്യക്തിയാണ്. “28 വർഷമായി ഞങ്ങളുടെ വിവാഹം കഴിഞ്ഞിട്ട്. ഞങ്ങൾ നിയമത്തിൽ ബിരുദം കഴിഞ്ഞ ഉടനെ ആയിരുന്നു വിവാഹം. അന്ന് മുസ്ലിം വ്യക്തിനിയമത്തെകുറിച്ച് അറിയാമായിരുന്നെങ്കിലും ഇതിലെ പിന്തുടർച്ചവകാശത്തിന്റെ വശങ്ങളെക്കുറിച്ച് ഞങ്ങൾ വർഷങ്ങളായി ചർച്ച ചെയ്തിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് തന്നെയാണ് ഇതിൽ ആധികാരിമായ അറിവ് നേടാനായി ഞാൻ മുസ്ലിം ഫാമിലി ലോയിൽ പിഎച്ച്ഡി ചെയ്തത്,” ഡോ. ഷീന പറയുന്നു.
തങ്ങൾക്ക് മൂന്ന് പെൺകുട്ടികളായതു കൊണ്ട് മാത്രമല്ല ഇത്തരത്തിലൊരു നീക്കത്തിന് മുതിർന്നതെന്നും ദമ്പതികൾ പറയുന്നു. “ഞങ്ങൾക്ക് മൂന്ന് പെണ്മക്കളായത് കൊണ്ട് ഞങ്ങളുടെ സ്വത്തിലെ മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭാഗമേ ഞങ്ങളുടെ കുട്ടികൾക്ക് കിട്ടുകയുള്ളു. അതായത് ഒരാൺകുട്ടിയില്ല എന്ന ഒറ്റക്കാരണത്താൽ ഞങ്ങളുടെ ഹാർഡ് ഏൺഡ് സമ്പാദ്യത്തിന്റെ മൂന്നിൽ രണ്ട് ഭാഗം ഒഴികെ ബാക്കി ഒരു ഭാഗം എന്റെയോ വക്കീലിന്റെയോ സഹോദരങ്ങൾക്കാണ് അവകാശം ലഭിക്കുക. എന്നാൽ ഞങ്ങളുടെ സഹോരങ്ങൾക്ക് ആൺമക്കൾ ഉള്ളതിനാൽ അവരുടെ സ്വത്ത് പുറത്ത് പോകുകയുമില്ല. സ്വന്തം കസിൻസിന്റെ ഇടയിൽത്തന്നെ പെണ്ണായത് കൊണ്ടുമാത്രം വിവേചനം അനുഭവിക്കേണ്ടി വരിക, അത് നമുക്ക് അംഗീകരിക്കാനാവാത്തതാണ്. ഇതുപോലെ വിവേചനം അനുഭവിക്കേണ്ടി വരുന്ന മുസ്ലിം പെൺകുട്ടികൾക്ക് പിന്തുണയായി എന്ത് ചെയ്യാൻ കഴിയും എന്ന ചിന്തയിൽ നിന്നുമാണ് ആദ്യം ഇങ്ങനെ ഒരു സ്റ്റെപ്പ് കൂടിയേ തീരൂ എന്ന തീരുമാനത്തിലെത്തുന്നത്.”
26 വർഷമായി ഷുക്കൂർ വക്കീൽ പ്രാക്ടീസ് ചെയ്യുന്നു. അതിൽ കൂടുതലും മുസ്ലിം ക്ലയന്റുകളാണ്. പലരും നിർദ്ധനർ, നിവൃത്തിയില്ലാത്തവർ, വാപ്പയുടെ സ്വത്ത് മാത്രം ആശ്രയമായിട്ടുള്ളവർ. സ്വത്തിനെച്ചൊല്ലിയുള്ള അവരുടെ വേവലാതികളും ആശങ്കകളും നേരിട്ട് കണ്ടറിയുന്നതുകൊണ്ട് തന്നെ ഈ വിഷയത്തിൽ തനിക്ക് എന്ത് ചെയ്യാൻ കഴിയുമെന്ന ചിന്തയാണ് ഒരു രണ്ടാം വിവാഹത്തിലെത്തിക്കുന്നത്. “സ്വത്ത് തർക്കവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് പല തരത്തിലുള്ള ആളുകൾ പല പരാതികളുമായാണ് കാണാനെത്തുക. ഇതിൽ ചിലതൊക്കെ കോടതിയുടെ വിധി വരാനും കാലതാമസം ഉണ്ടാകും. ഇത്തരം അവസ്ഥകളിൽ സാധാരണക്കാർക്ക് ചില നിയമങ്ങൾ വലിയ ബുദ്ധിമുട്ടുണ്ടാക്കാറുണ്ട്. ജാതിമത ഭേദമെന്യേ ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കുന്ന ഇന്ത്യയുടെ സമാധാനത്തിനും ഭദ്രതയ്ക്കും വേണ്ടിയാണ് അതത് മതനിയമങ്ങൾ കൂടി പ്രാബല്യത്തിൽ കൊണ്ടുവന്നിരിക്കുന്നത്. അതിൽ തന്നെ ലിംഗവിവേചനം നേരിടുമ്പോൾ എന്ത് തുല്യതയാണ് ഉറപ്പാക്കാൻ കഴിയുക?” ഷുക്കൂർ വക്കീൽ പറയുന്നു.
“മാതാപിതാക്കൾക്ക് തന്റെ കുഞ്ഞുങ്ങൾ തുല്യരാണ്. നമ്മുടെ സ്വത്ത് ഒരല്പം പോലും പുറത്ത് പോകാതെ കുട്ടികൾക്ക് തന്നെ ലഭിക്കണമെന്നാണ് ആഗ്രഹം ഉണ്ടാവുക. 1950-ൽ നടപ്പിലാക്കപ്പെട്ട ഭരണഘടനയനുസരിച്ച് നമുക്ക് തുല്യത ഉറപ്പാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ആത്യന്തികമായി സ്വന്തം മാതാപിതാക്കളുടെ സ്വത്തിൽ പോലും പെൺകുട്ടികൾക്ക് തുല്യത അനുഭവിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിൽ വളരെ വിഷമകരമാണ്. മാതാപിതാക്കളുടെ കാലശേഷം അവരുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വ്യവഹാരങ്ങൾക്ക് സ്വന്തം സഹോദരന്മാരുടെ സമ്മതത്തിന് കാത്തുനിൽക്കുക എന്നത് എത്ര ദുഃഖകരമാണ്. തീർത്തും സ്ത്രീകളുടെ അന്തസ്സിന് നിരക്കാത്തതാണത്. അവർ പുരുഷന്മാരെ ഡിപെൻഡ് ചെയ്യേണ്ട അവസ്ഥ,” ഡോ. ഷീന പറയുന്നു.
“ഒരു ഫാത്തിമയും ത്രേസ്യമ്മയും ജാനകിയും ഒരുമിച്ച് കൂടുമ്പോൾ ത്രേസ്സിയമ്മയും ജാനകിയും അനുഭവിക്കുന്ന തുല്യത ഫാത്തിമക്കും ലഭിക്കണം. അത് മാത്രമേ ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നുള്ളു.”
എന്നാൽ സമൂഹത്തിന്റെ മനസ്ഥിതിയിൽ മാറ്റം വരാൻ സമയമെടുക്കുമെന്നു തന്നെയാണ് കരുതേണ്ടത്. ഈ വിഷയത്തിൽ ചില മുസ്ലിം സമുദായാംഗങ്ങളുമായി നടത്തിയ സംഭാഷണങ്ങളിൽ നിന്ന് ഈ ലേഖികയ്ക്ക് കിട്ടിയ മറുപടികളെ ഇങ്ങനെ ചുരുക്കിപ്പറയാം: “പെൺകുട്ടികളെ കല്യാണം കഴിപ്പിച്ചയച്ചാൽ ഉത്തരവാദിത്തം തീർന്നു, പിന്നെ ആൺകുട്ടികളാണ് മാതാപിതാക്കളെ പരിപാലിക്കേണ്ടത്, അത്കൊണ്ട് തന്നെ ആൺകുട്ടികൾക്ക് സ്വത്തിൽ അധികം പങ്ക് വരുന്നതിൽ തെറ്റൊന്നുമില്ല. പിതാവിന്റെ സ്ഥാനത്തു നിന്ന് പെൺകുട്ടികളെ നോക്കേണ്ട സ്ഥിതി പിതൃ-മാതൃ സഹോദരങ്ങൾക്കുണ്ടാകും. അതുകൊണ്ട് അവർക്ക് സ്വത്ത് ഭാഗിക്കുന്ന വ്യവസ്ഥയും അന്യായമെന്ന് പറയാനാകില്ല.” ഇതിനോടുള്ള പ്രതികരണം ചോദിച്ചപ്പോൾ വക്കീലും ഡോ ഷീനയും പറഞ്ഞത് ഭരണഘടനാപരമല്ല അതെന്നായിരുന്നു. “ഇസ്ലാമിക നിയമത്തിലും ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടനയിലും എവിടെയും മാതാപിതാക്കളുടെ ഉത്തരവാദിത്തം ലിംഗവിവേചനത്തോടെ തരം തിരിച്ചിട്ടില്ല. സ്വത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ അത്തരത്തിൽ ഒരു വിവേചനം പറയുന്നത് നമ്മുടെ സ്വകാര്യ താല്പര്യങ്ങൾക്ക് വേണ്ടി നിയമങ്ങളെ വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നതാണ്.”
‘ബ്രയിഡ് ആൻഡ് ഗ്രും ടു ബി’ തിരക്കിലാണ്. നാളെ വിവാഹമാണ്. തങ്ങളുടെ മൂന്ന് പെണ്മക്കളുടെ സാന്നിധ്യത്തിൽ 28 വർഷത്തെ ദാമ്പത്യ അനുഭവങ്ങളുടെ ബൊണസിൽ വീണ്ടുമൊരു വിവാഹദിനം കൂടി.