2024-ലെ പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പ് പടിവാതിൽക്കൽ എത്തിനിൽക്കെ മോദിക്ക് ശേഷം ആരെന്ന ചോദ്യം ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ വീണ്ടും ഉയരുകയാണ്. മോദി പ്രഭാവം കെട്ടടങ്ങിയിട്ടില്ല എന്നതുകൊണ്ട് തന്നെ ഇക്കുറിയും ബിജെപിയുടെ പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർത്ഥി മോദി തന്നെയാകും എന്ന കാര്യത്തിൽ തർക്കമൊന്നുമില്ല. 2014 ലെയും 2019 ലെയും പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ ബി ജെ പി ജയിച്ചു കയറിയത് മോദി പ്രഭാവത്താലാണ്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ വരാൻ പോകുന്ന പൊതുതെരഞ്ഞെടുപ്പിലും സ്ഥിതിയിൽ മാറ്റമുണ്ടാകാൻ വഴിയില്ല. അതേസമയം 2014 ലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് മുന്നോടിയായി മോദി ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് എത്തിയതുപോലെ മറ്റ് ചില നേതാക്കളെയും പാർട്ടി പരിണിക്കുന്നുണ്ടെന്ന തരത്തിലുള്ള സൂചനകളും എത്തുന്നുണ്ട്. മോദി യുഗം എപ്പോൾ അവസാനിക്കുമെന്ന കാര്യത്തിൽ ഇപ്പോൾ ഉറപ്പ് പറയാൻ കഴിയില്ലെങ്കിലും മോദിക്ക് ശേഷം ആരെന്ന ചോദ്യം ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ പലവിധ ചർച്ചകൾക്കും വഴിതുറന്നിട്ടുണ്ട്.
ബിജെപി അണികളെ സംബന്ധിച്ച് 2024 ലും 2029 ലും 2034 ലും മോദി തന്നെ പ്രധാനമന്ത്രി ആകുമെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്നവരാണ് കൂടുതലും. 2024 ലും മോദി പ്രധാനമന്ത്രിപദത്തിലെത്തുമെന്നും എന്നാൽ 2029ന് മുന്നെ അദ്ദേഹത്തിനു വേണ്ടി ഒരു പിന്തുടർച്ചാ പദ്ധതി തയ്യാറായിരിക്കുമെന്ന് വിശ്വസിക്കുന്ന പ്രായോഗികവാദികളും പാർട്ടിയിൽ ഉണ്ട്. മോദിക്ക് ശേഷം ആരാണ് എന്ന ചോദ്യം ഉയർത്തുന്നത് ഇക്കൂട്ടരാണ്. 2029-ന് മുമ്പ് തന്നെ മോദി മാറിനിൽക്കുകയും തെരഞ്ഞെടുത്ത പിൻഗാമിക്ക് അധികാരം കൈമാറുകയും ചെയ്യുമെന്നുമാണ് ഇവർ വിശ്വസിക്കുന്നത്. 75-ആം വയസ്സിൽ സജീവ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് വിരമിക്കണമെന്ന രീതി പാർട്ടിയിൽ കൊണ്ടു വന്നത് മോദിയാണെന്നിരിക്കെ അദ്ദേഹത്തിന് മാത്രമായി അതിൽ എന്തെങ്കിലും ഇളവ് ലഭിക്കുമോയെന്നും കണ്ടറിയണം. ഇളവ് ലഭിച്ചില്ലെങ്കിൽ അടുത്ത തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ മോദി വീണ്ടും അധികാരത്തിലെത്തിയാൽ അതായത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ മൂന്നാം ടേമിന്റെ രണ്ടാംവർഷം തന്നെ ഭരണകൈമാറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ആലോചിക്കേണ്ടി വരും. 2025 സെപ്റ്റംബറിൽ മോദിക്ക് 75 വയസ്സ് തികയുമെന്നതാണ് ഇതിനൊരു കാരണം.
നിലവിൽ നേതൃനിരയിൽ രണ്ടാമനും ആഭ്യന്തര മന്ത്രിയുമായ അമിത് ഷായെയാണ് ചിലർ മോദിയുടെ പിൻഗാമിയായി കാണുന്നത്. ബിജെപിയുടെ തുടക്കകാലത്ത് അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയിയും എൽ കെ അദ്വാനിയും എങ്ങനെയായിരുന്നുവോ അത്തരമൊരു സമവാക്യത്തിലാണ് മോദി – ഷാ കൂട്ടുകെട്ടിനെയും രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകർ വിലയിരുത്തുന്നത്. മോദിയും ഷായും ഒരേ ചിന്താഗതിക്കാരാണ്. അശോക യൂണിവേഴ്സിറ്റിയിലെ രാഷ്ട്ര തന്ത്രം വിഭാഗം അധ്യാപകൻ വിനയ് സീതാപതി രചിച്ച ജുഗൽബന്ദി എന്ന പുസ്തകത്തിൽ വാജ്പേയി- അദ്വാനി യുഗം അവസാനിച്ചതിന് പിന്നാലെ മോദി – ഷാ കൂട്ടുകെട്ട് ഉയർന്നു വന്നതെങ്ങനെ എന്നതിനെക്കുറിച്ച് കൃത്യമായി വിവരിക്കുന്നുണ്ട്. എന്തായാലും മോദിക്കൊപ്പം രണ്ടാമനായി നിൽക്കാനാണ് ഷാ താല്പര്യപ്പെടുന്നത്. മോദിക്കൊപ്പം നിന്നുകൊണ്ട് തന്ത്രങ്ങൾ മെനയുന്ന നേതാവെന്ന നിലയിൽ അമിത് ഷാ ഉടനെങ്ങും പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിലേക്ക് എത്താൻ സാധ്യതയില്ലെന്ന് വേണം കരുതാൻ.
എന്നാൽ മോദിക്ക് ശേഷം ആരെന്ന ചോദ്യത്തിന് പ്രധാനമായും ഉയർന്നു കേൾക്കുന്ന ഉത്തരം യുപി മുഖ്യമന്ത്രി യോഗി ആദിത്യ നാഥിന്റെതാണ്. മോദിയെപ്പോലെ അടുത്ത ഹിന്ദു ഹൃദയ സാമ്രാട്ട് ആകാനുളള ശ്രമത്തിലാണ് യോഗിയും. രണ്ടാംതവണയും യുപി പിടിച്ചത് യോഗിയെ സംബന്ധിച്ച് പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിലേക്ക് എത്താനുള്ള നിർണായക ചുവടുനീക്കമായാണ് വിലയിരുത്തപ്പെടുന്നത്. കോവിഡ് കാലത്ത് ഏറെ പഴി കേട്ടെങ്കിലും യുപിയിൽ യോഗി നടത്തി എന്ന് പറയപ്പെടുന്ന വികസനപ്രവർത്തനങ്ങളും 2022 ലെ മികച്ച തെരഞ്ഞെടുപ്പ് വിജയവും യോഗിയുടെ ഡൽഹിയിലേക്കുള്ള വരവിന് പാതയൊരുക്കി എന്ന് വേണം കരുതാൻ. ഇനി അയോധ്യയില് ക്ഷേത്രംകൂടി ഉയരുന്നതോടെ പാർട്ടിയിൽ യോഗിക്ക് തിരിഞ്ഞ് നോക്കേണ്ടി വരില്ലായെന്ന് തന്നെ പറയാം. അങ്ങനെ വന്നാല് മോദിക്ക് ശേഷം കേന്ദ്രത്തില് ബിജെപിക്ക് മറ്റൊരാളെ ചിന്തിക്കേണ്ടി വരില്ലായെന്നതാണ് യാഥാർത്ഥ്യം. അതേ സമയം യോഗിക്കൊപ്പം മോദിയുടെ പിൻഗാമിയായി അടുത്ത പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനത്തേക്ക് മഹാരാഷ്ട്ര ഉപമുഖ്യമന്ത്രി ദേവേന്ദ്ര ഫട്നാവിസ്, അസം മുഖ്യമന്ത്രി ഹിമന്ദ ബിശ്വ ശര്മ എന്നിവരുടെ പേരുകളും പറഞ്ഞു കേൾക്കുന്നുണ്ട്.
ഈ വർഷം ജനുവരിയിൽ ഇന്ത്യ ടുഡെ നടത്തിയ മൂഡ് ഓഫ് ദി നേഷൻ വോട്ടെടുപ്പ് (mood of the nation poll) സർവ്വെ ഫലം കാണിക്കുന്നത് രാജ്യത്തെ 39% ആളുകളും യോഗി ആദിത്യനാഥിനെ രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും മികച്ച മുഖ്യമന്ത്രിയായി കണക്കാക്കുന്നു എന്നാണ്. ഒരു പതിറ്റാണ്ട് മുമ്പ് മോദിക്ക് ലഭിച്ച ജനകീയ അംഗീകാരത്തിന് സമാനമാണ് ഇത്. 2013 ജനുവരിയിലെ ഇതേ വോട്ടെടുപ്പിൽ 36% പേരാണ് മോദി പ്രധാനമന്ത്രിയാകണമെന്ന് പറഞ്ഞത്. അധികാരത്തിലെത്തി പത്താം വർഷത്തിലേക്ക് കടക്കുമ്പോൾ, വോട്ടെടുപ്പിൽ പങ്കെടുത്ത 67 ശതമാനം ആളുകളും മോദി സർക്കാരിന്റെ പ്രകടനത്തിന് അനുകൂലമായിട്ടാണ് വിധിയെഴുതിയിരിക്കുന്നത്. വ്യക്തിഗത തലത്തിൽ പ്രതികരിച്ച 72% പേരും പ്രധാനമന്ത്രിയുടെ പ്രകടനത്തിൽ തൃപ്തരാണെന്ന് പറഞ്ഞു. അതനുസരിച്ച്, മോദിയുടെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഭരണത്തിൽ ‘അതൃപ്തിയുള്ള’ ആളുകളുടെ ശതമാനത്തിലും ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായതായി മൂഡ് ഓഫ് ദി നേഷൻ വോട്ടെടുപ്പ് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല ഇതിൽ പങ്കെടുത്ത 26 ശതമാനം പേർ ആഭ്യന്തരമന്ത്രി അമിത് ഷായെയും 25 ശതമാനം പേർ ഉത്തർപ്രദേശ് മുഖ്യമന്ത്രി യോഗി ആദിത്യനാഥിനെയും 16 ശതമാനം പേർ കേന്ദ്രമന്ത്രി നിതിൻ ഗഡ്കരിയെയും അടുത്ത പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർത്ഥികളായി കണക്കാക്കുന്നു എന്ന് വൃക്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ ലോക്സഭാ മണ്ഡലങ്ങളെയും ഉൾപ്പെടുത്തിയാണ് മൂഡ് ഓഫ് ദി നേഷൻ വോട്ടെടുപ്പ് നടത്തിയിരിക്കുന്നത്.
പാർലമെന്റിലേക്ക് 80 എപികളെ സംഭാവന ചെയ്യുന്ന, അതുവഴി ഏറെ രാഷ്ട്രീയ പ്രാധാന്യമുള്ള സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മുഖ്യമന്ത്രിയായ യോഗിയെ പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനത്തേക്ക് അർഹനാക്കുന്നതിൽ ഒന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പ്രായമാണ്. 46 വയസ്സുള്ള യോഗിക്ക് ഒരു നീണ്ട കാലം മുന്നിലുണ്ടെന്നാണ് രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകരടക്കം കണക്ക് കൂട്ടുന്നത്. മാത്രമല്ല തീവ്ര ഹിന്ദുത്വ നിലപാടുമായി മുന്നോട്ട് നീങ്ങുന്ന യോഗിക്ക് ആർഎസ്എസിന്റെ അകമഴിഞ്ഞ പിന്തുണയും ഉണ്ട്. ആർഎസ്എസ് വാത്സല്യം ഏറ്റുവാങ്ങുന്ന നേതാവ് എന്ന നിലയിൽ ബിജെപി അണികൾക്കിടയിലും യോഗിക്ക് ശക്തമായ സ്വാധീനമുണ്ട്. തീവ്ര ഹിന്ദുത്വ നിലപാട് കൊണ്ടും വിദ്വേഷ പ്രസംഗങ്ങൾക്കൊണ്ടും യുപിയിലെ വലിയൊരു വിഭാഗത്തിന്റെ ആരാധനപാത്രമാകാനും യോഗി ആദിത്യനാഥിന് സാധിച്ചു. അതേസമയം യോഗിയുടെ ഈ തീവ്ര ഹിന്ദുത്വ നിലപാട് കാരണം യുപിയിലടക്കം പരമ്പരാഗത ബിജെപി നേതാക്കൾക്കിടയിൽ യോഗി സ്വീകാര്യനല്ലായെന്നതും ഇതിനൊപ്പം കൂട്ടിവായിക്കണം.
യുപിയിൽ ഭരണത്തിൽ ഏറിയ കാലത്ത് തന്നോട് താല്പര്യം ഇല്ലാതിരുന്ന മോദിയെ കൂടെക്കൂട്ടിയാണ് രണ്ടാം തവണ യോഗി യുപി പിടിക്കുന്നത്. ഗുജറാത്തിൽ മോദി നടത്തിയ വികസന പ്രവർത്തനങ്ങൾ, മോദിയുടെ രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രങ്ങൾ ഒക്കെ തന്നെയാണ് യുപി മുഖ്യമന്ത്രിയും പിന്തുടരുന്നത്. ഗുജറാത്ത് മോഡൽ പോലെ യുപി മോഡൽ വികസന പ്രവർത്തനങ്ങളും യോഗി മുഖ്യമന്ത്രിയായ ശേഷം സംസ്ഥാനത്ത് നടപ്പിലാക്കിയെന്നാണ് പറയപ്പെടുന്നത്. ഏതായാലും പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിലേക്കുള്ള തന്റെ ഓരോ ചുവടുവെയ്പും വളരെ സൂക്ഷ്മമായാണ് യോഗി മുന്നോട്ടു വെയ്ക്കുന്നത്. മോദി- ഷാ കൂട്ടുകെട്ട് എങ്ങനെ പ്രവർത്തിക്കുന്നു എന്ന് വൃക്തമായി അറിയാവുന്ന യോഗി തന്റെ അവസരത്തിനായി കാത്തിരിക്കുന്നുവെന്നും പറയാം. ഹിന്ദുത്വ രാഷ്ട്രീയത്തോടുള്ള പ്രതിബദ്ധതയ്ക്ക് പുറമെ മോദിയെ പോലെ കുടുംബവും കുട്ടികളെുമൊന്നും ഇല്ലാത്തതും യോഗിയെ ഒന്നാമനാക്കുന്നുണ്ട്.
1998 മുതൽ അഞ്ച് തവണ ഖൊരക്പൂൽനിന്ന് രാജ്യസഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട നേതാവാണ് ആദിത്യനാഥ്. 98 ൽ തന്റെ ഇരുപത്തിയാറാമത്തെ വയസ്സിലാണ് ആദിത്യനാഥ് ലോക്സഭയിലേക്ക് തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടത്. അന്ന് ഏറ്റവും പ്രായം കുറഞ്ഞ എംപിയായിരുന്നു ആദിത്യനാഥ്. ഹിന്ദു യുവവാഹിനി എന്ന സംഘടനയുടെ സ്ഥാപകൻ കൂടിയാണ് ഇദ്ദേഹം. രാഷ്ട്രീയമായ ഒട്ടേറെ വിവാദങ്ങളുടെ സ്രഷ്ടാവ് കൂടിയാണ് ഈ ഗോരഖ് പൂർ എംപി. മാത്രമല്ല ഉത്തരേന്ത്യയുടെ ജാതിരാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിർണായക പങ്ക് വഹിക്കുന്ന നേതാവ് കൂടിയാണ് ഇദ്ദേഹം. അടുത്ത പൊതുതിരഞ്ഞെടുപ്പ് ലക്ഷ്യം വെച്ച് മോദിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ രൂപികരിച്ച ഉന്നതതല സംഘത്തിൽ ഉൾപ്പെട്ട ഒരേയൊരു സംസ്ഥാന മുഖ്യമന്ത്രിയും യോഗിയാണ്.
ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിൽ ബിജെപിയുടെ ചാണക്യനായാണ് അമിത് ഷായെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നതെങ്കിൽ അമിത് ഷായുടെ പിൻഗാമിയായാണ് മഹാരാഷ്ട്ര ഉപമുഖ്യമന്ത്രി ദേവേന്ദ്ര ഫട്നാവിസിനെ രാഷ്ട്രീയ നിരീക്ഷകർ വിലയിരുത്തുന്നത്. മോദിയുടെയും അമിത് ഷായുടെയും ആശിർവാദത്തോടെ മഹാരാഷ്ട്രയിൽ ഉദ്ധവ് താക്കറെയും കൂട്ടാളികളെയും തകർത്തുകൊണ്ട് ഭരണം കൈക്കലാക്കാൻ കരുനീക്കങ്ങൾ നടത്തിയത് ഫട്നാവിസ് ആയിരുന്നു. ബീഹാർ, ഉത്തർപ്രദേശ്, രാജസ്ഥാൻ, ഗോവ എന്നിവിടങ്ങളിലെ തെരഞ്ഞെടുപ്പുകളിൽ ചുക്കാൻ പിടിച്ച, ഈ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ബിജെപിക്ക് ഭരണനേട്ടം സമ്മാനിച്ച ഈ 52-കാരനെയും മോദിയുടെ പിൻഗാമിയായി പരിഗണിക്കുന്നവരുണ്ട്. തന്റെ 27 മത്തെ വയസ്സിൽ നാഗ്പൂർ മേയറായി രാഷ്ട്രീയ ജീവിതത്തിന് തുടക്കമിട്ട ഫട്നാവിസ് നാഗ്പൂർ സൌത്ത് വെസ്റ്റിൽ നിന്ന് 5 തവണയാണ് നിയമസഭാംഗമായി തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടത്. ജനസംഘം നേതാവ് ഗംഗാധർ ഫട്നാവിസിന്റെ മകനായ ദേവേന്ദ്ര ഫട്നാവിസ് തന്റെ അതിവിദഗ്ദ്ധമായ രാഷ്ട്രീയ തന്ത്രങ്ങളിലൂടെ ഇതിനകം ബിജെപി നേതൃത്വത്തിന്റെ പ്രീതി പിടിച്ചുപറ്റിയിട്ടുണ്ട്. ഇത് തന്നെയാണ് ദേശീയ രാഷ്ട്രീയത്തിലേക്ക് കടക്കാൻ ദേവേന്ദ്ര ഫട്നാവിസിന് തുണയാകുന്നതും.
അമിത് ഷായുടെ വിശ്വസ്തനായി അറിയപ്പെടുന്ന അസം മുഖ്യമന്ത്രി ഹിമന്ദ് ബിശ്വ ശര്മയാണ് പ്രധാനമന്ത്രി പദത്തിലേക്ക് കണ്ണുംനട്ടിരിക്കുന്ന മൂന്നാമൻ. വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ബിജെപിയുടെ രാഷ്ട്രീയ പദ്ധതികളുടെ സൂത്രധാരനെന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന ഹിമന്ദ കോൺഗ്രസിൽ നിന്ന് ബിജെപിയിൽ എത്തിയ നേതാവ് കൂടിയാണ്. വടക്കുകിഴക്കൻ മേഖലയിൽ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ നല്ല സ്വാധീനമുള്ള നേതാവ് കൂടിയാണ് ഹിമന്ദ. കോൺഗ്രസിൽ നിന്ന് അർഹമായ പരിഗണന കിട്ടിയില്ലെന്നാരോപിച്ചാണ് ഹിമന്ദ പാർട്ടി വിട്ടത്. ഹിമന്ദയുടെ വരവോടെയാണ് വടക്കുകിഴക്ക് സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ബിജെപിയുടെ തലവര മാറിയത്. ഇതിനെ തുടർന്നാണ് 2016 ൽ അസമിൽ ആദ്യമായി ബിജെപി അധികാരത്തിൽ എത്തിയത്. അസം പ്രക്ഷോഭത്തിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതോടെയാണ് ഹിമന്ദ പൊതുപ്രവർത്തനത്തിന് തുടക്കമിടുന്നത്. മറ്റ് ബിജെപി നേതാക്കളെ പോലെ ഹിമന്ദ പലപ്പോഴായി നടത്തിയ പല വിദ്വേഷ പ്രസംഗങ്ങളും വൻ പ്രതിഷേധം വിളിച്ചുവരുത്തിയിട്ടുണ്ട്. അമിത് ഷായുടെ വിശ്വസ്തൻ എന്നതിലുപരി വടക്കുകിഴക്കൻ മേഖലയിൽ ബിജെപിക്ക് അടിത്തറ പാകിയ നേതാവെന്ന നിലയിലും ഹിമന്ദയും അടുത്ത പ്രധാനമന്ത്രി സ്ഥാനാർത്ഥി പട്ടികയിൽ ഉണ്ടാകുമെന്നാണ് രാഷ്ട്രീയ വൃത്തങ്ങൾ സൂചിപ്പിക്കുന്നത്.