ശരദ് പവാറിന്റെ നാഷണലിസ്റ്റ് കോണ്‍ഗ്രസ് പാര്‍ട്ടി (എന്‍സിപി), മമതാ ബാനര്‍ജിയുടെ തൃണമൂല്‍ കോണ്‍ഗ്രസ്, സിപിഐ എന്നീ പാര്‍ട്ടികള്‍ക്കാണ് നിലവില്‍ ദേശീയ പാര്‍ട്ടി എന്ന പദവി നഷ്ടമായത്. ഇതോടെ ഈ മൂന്ന് പാര്‍ട്ടികളും പ്രാദേശിക പാര്‍ട്ടികള്‍ എന്ന നിലയിലാണ് അറിയപ്പെടുക. ദേശീയ പാര്‍ട്ടി എന്ന നിലയില്‍ ദേശീയ കമ്മീഷന്‍ അംഗീകരിക്കണമെങ്കില്‍ എന്തെല്ലാം കടമ്പകള്‍ കടക്കണം എന്ന സംശയം എല്ലാവര്‍ക്കും ഉണ്ടാകും. അതെന്തെല്ലാമാണെന്ന് നോക്കാം.
ദേശീയ പാര്‍ട്ടിയായി തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷന്‍ അംഗീകരിക്കുന്നത് എങ്ങനെ?
നാല് സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ പ്രാദേശിക പാര്‍ട്ടി എന്ന പദവി ലഭിക്കുകയാണ് ദേശീയ പാര്‍ട്ടി പദവി ലഭിക്കാനുള്ള മാനദണ്ഡം. ഈ നാല് സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളില്‍ 6 ശതമാനം വോട്ടും 2 സീറ്റും നേടുകയും വേണം. മാത്രവുമല്ല പേരുപോലെ ദേശീയ സാന്നിധ്യമായിരുന്നാലേ ദേശീയ പാര്‍ട്ടി പദവി ലഭിക്കുകയുള്ളൂ. മൂന്ന് സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ നിന്ന് ലോകസഭയിലെ മൊത്തം സീറ്റിന്റെ 2 ശതമാനമെങ്കിലും നേടുക, അവസാന ലോകസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ കുറഞ്ഞത് നാല് എംപിമാരെങ്കിലും ഉണ്ടായിരിക്കുക എന്നിവയാണ് ദേശീയ പാര്‍ട്ടിയാകുന്നതിനുള്ള മാനദണ്ഡം. ദേശീയ പാര്‍ട്ടിയാകാനുള്ള പ്രധാന വ്യവസ്ഥകളിലൊന്നായ 4 സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ പ്രാദേശിക പാര്‍ട്ടിയുടെ പദവി നേടാനായതാണ് എഎപിക്ക് ഗുണകരമായത്. ഗുജറാത്തിലെ ബിജെപി കോട്ടയില്‍ വിള്ളലുണ്ടാക്കി 13 ശതമാനം വോട്ടുവിഹിതം നേടാന്‍ കഴിഞ്ഞതോടെയാണ് ആം ആദ്മി പാര്‍ട്ടിക്ക് ദേശീയ പാര്‍ട്ടി ലഭിച്ചത്.
കോണ്‍ഗ്രസ്, ബിജെപി, സി.പി.ഐ.എം, മായാവതിയുടെ ബഹുജന്‍ സമാജ് പാര്‍ട്ടി, നാഷണല്‍ പീപ്പിള്‍സ് പാര്‍ട്ടി (എന്‍.പി.പി), എ.എ.പി എന്നിവരാണ് നിലവില്‍ ദേശീയ പാര്‍ട്ടികള്‍. ഈ പാര്‍ട്ടികള്‍ക്ക് രാജ്യത്തുടനീളം ഒരു പൊതുവോട്ടെടുപ്പ് ചിഹ്നം, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് പ്രചാരണങ്ങള്‍ക്കായി ദേശീയ ബ്രോഡ്കാസ്റ്റുകളില്‍ സൗജന്യ പ്രക്ഷേപണം, കണ്‍വെന്‍ഷന്‍ പ്രകാരം ഡല്‍ഹിയില്‍ ഓഫീസ് എന്നിവ ലഭിക്കും.
സംസ്ഥാന പാര്‍ട്ടി പദവി നഷ്ടമായ പാര്‍ട്ടികള്‍
അവസാന നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ കുറഞ്ഞത് 6 ശതമാനം വോട്ടുവിഹിതവും കുറഞ്ഞത് 2 എംഎല്‍എമാരുമുണ്ടെങ്കിലെ സംസ്ഥാന പാര്‍ട്ടിയെന്ന പദവി ലഭിക്കുകയുള്ളൂ. അവസാന ലോകസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ ആ സംസ്ഥാനത്ത് നിന്ന് 6 ശതമാനം വോട്ട് വിഹിതവും ഒരു എംപിയെങ്കിലും പാര്‍ട്ടിക്കുണ്ടായിരിക്കണം. നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പില്‍ മൊത്തം സീറ്റുകളുടെ 3 ശതമാനമോ മൂന്ന് സീറ്റോ ഉണ്ടായിരിക്കണം. നിയമസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലോ ലോകസഭാ തിരഞ്ഞെടുപ്പിലോ സംസ്ഥാനത്ത് നിന്നുള്ള മൊത്തം സാധുതയുള്ള വോട്ടിന്റെ 8 ശതമാനമെങ്കിലും ഉണ്ടായിരിക്കണം. ഇതില്ലെങ്കില്‍ ആ പാര്‍ട്ടികളുടെ സംസ്ഥാന പാര്‍ട്ടി പദവി നഷ്ടമാകും.
ഉത്തര്‍പ്രദേശില്‍ ആര്‍.എല്‍.ഡി, പശ്ചിമ ബംഗാളില്‍ റവല്യൂഷണറി സോഷ്യലിസ്റ്റ് പാര്‍ട്ടി, മേഘാലയയില്‍ വോയിസ് ഓഫ് ദ പീപ്പിള്‍ പാര്‍ട്ടി, നാഗലാന്റില്‍ ലോക് ജനശക്തി പാര്‍ട്ടി, ത്രിപുരയില്‍ തിപ്ര മോത്ത പാര്‍ട്ടി, ആന്ധ്രപ്രദേശില്‍ ബി.ആര്‍.എസ് എന്നിവയുടെ സംസ്ഥാന പാര്‍ട്ടി പദവി നീക്കി.
ദേശീയ പാര്‍ട്ടി എന്ന നിലയില്‍ എഎപിയുടെ നേട്ടം
കുറഞ്ഞ കാലത്തിനുള്ളില്‍ ദേശീയ പാര്‍ട്ടി എന്ന നിലയിലേക്ക് വളരാന്‍ എഎപിക്ക് സാധിച്ചിട്ടുണ്ട്. പത്ത് വര്‍ഷത്തിനിടെ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ അധികാരത്തില്‍ വരാനും എഎപിക്ക് സാധിച്ചു. ഡല്‍ഹി, പഞ്ചാബ് എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ് നിലവില്‍ എഎപി സര്‍ക്കാര്‍ ഭരണം നടത്തുന്നത്. ഗോവയില്‍ 6.77 ശതമാനം വോട്ടുവിഹിതം നേടിയതിനുപുറമേ ഗുജറാത്ത്, ഹിമാചല്‍ എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളില്‍ ഒരു സംസ്ഥാന പാര്‍ട്ടി എന്ന പദവിയിലേക്കും എഎപി വളര്‍ന്നു. ഹിമാചലില്‍ ഒരു ശതമാനം വോട്ടാണ് പാര്‍ട്ടിക്ക് നേടാനായതെങ്കിലും ഗുജറാത്തില്‍ പാര്‍ട്ടി നേടിയ 13 ശതമാനം വോട്ട് എഎപിക്ക് ദേശീയ പാര്‍ട്ടി എന്ന പദവി നേടികൊടുത്തു.
2024ലെ തിരഞ്ഞെടുപ്പ് കളത്തില്‍ ബിജെപിയുടെ മുഖ്യ പ്രതിപക്ഷമായി വളരാന്‍ എഎപിക്ക് സാധിക്കുമോ എന്നാണ് രാഷ്ട്രീയ ലോകം ചര്‍ച്ച ചെയ്യുന്നത്. പ്രതിപക്ഷ ശബ്ദങ്ങളെയെല്ലാം രാഹുല്‍ ഗാന്ധിയിലേക്കും കോണ്‍ഗ്രസിലേക്കും മാത്രം ഒതുക്കാനുള്ള ബിജെപിയുടെ തന്ത്രങ്ങള്‍ പൊളിയുന്നത് ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു മാറ്റമാണ്. 2014ൽ നിന്നും, 2019ൽ നിന്നും 2024നെ വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നത് ഈ മാറ്റമായിരിക്കും.
